این روزها داشتن یک وب‌سایت حرفه‌ای نه‌تنها یک مزیت رقابتی، بلکه یک ضرورت برای هر کسب‌وکار، فریلنسر یا تولیدکننده محتوایی است که قصد دارد در فضای دیجیتال دیده شود. اگر شما نیز به‌دنبال راه‌اندازی یک وب‌سایت هستید اما نمی‌دانید از کجا باید شروع کنید یا چه مراحلی را باید طی کنید، این راهنما دقیقاً برای شما نوشته شده است. در این مقاله، تلاش کرده‌ایم به زبانی ساده و کاربردی، تمام آنچه را که درباره طراحی و ساخت سایت باید بدانید، به‌صورت گام‌به‌گام توضیح دهیم. از انتخاب دامنه و خرید هاست گرفته تا انتخاب سیستم مدیریت محتوا، طراحی رابط کاربری، اصول فنی و بهینه‌سازی برای موتورهای جست‌وجو، همه‌ی مراحل با جزئیات بررسی شده‌اند. در پایان این مقاله، شما درک روشنی از فرآیند طراحی سایت خواهید داشت و می‌توانید با اطمینان مسیر ساخت یک وب‌سایت اصولی و اثربخش را آغاز کنید
سایت اینترنتی یک محیط آنلاین است، که دامنه یا آدرس مخصوص به خود را دارد و اطلاعات، محتوا و خدمات خود را به صورت آنلاین در اختیار کاربران وب قرار می دهد. هر سایت به عنوان یک واحد اطلاعاتی مستقل شناخته می شود. برای ساختن سایت نیاز به یک وب سرور، دامنه یا آدرس سایت و یک سیستم مدیریت محتوا است. محتوای هر وب سایت شامل متن، تصاویر، فایل صوتی، فایل ویدئویی، سایر انواع داده یا ترکیبی از آنها می باشد.
برای هر منظوری می توان یک سایت اینترنتی طراحی کرد. هر شخص، سازمان و شرکت می تواند، سایت مخصوص به خود را داشته باشد و محدودیتی برای داشتن سایت وجود ندارد.
داشتن وب‌سایت برای افراد و کسب‌وکارها به منزله هویت دیجیتال است و بدون آن، حضور موثر، تبلیغات، فروش و ارتباط با مشتریان در فضای آنلاین تقریباً ناممکن می‌شود.
ساخت سایت نیازمند دانش و زیرساخت خاص خود است. دامنه یا دامین و وب سرور، دو موردی هستند که بدون آنها وب سایت معنایی ندارد. دامنه همان نام یا آدرس سایت است که، در مرورگر وارد می کنید. وب سرور نیز رایانه ای است که، محتوای سایت بر روی آن ذخیره شده و در زمان مراجعه کاربران، داده ها را در اختیار آنها قرار می دهد. اما برای اینکه سایت از لحاظ بصری کاربردی و جذاب باشد. نیاز به یک سیستم مدیریت محتوا و یک قالب جذاب دارد. که طراحان سایت بنابه نیاز مشتری آنرا طراحی می کنند. برای طراحی سایت نیاز است یک سری مقدمات را فراهم کنید، این موارد عبارتند از :
دامنه سایت ها، گستردگی فراوانی دارد و افراد می توانند، هر کدام از آنها را برای خود یا کسب و کارشان انتخاب کنند. معروف ترین دامنه های جهانی سه دامنه: Com, net ,org هستند که Com از کلمه Commerical که به معنای تجاری است، گرفته شده. Net از کلمه Network به معنی شبکه و org از کلمه organization به معنی سازمان گرفته شده است. بهتر است از هر دامنه در زمینه مخصوص به خودش استفاده شود.
امروزه با گسترش وب، دامنه های بسیاری معرفی و در دسترس قرار گرفته اند. برخی از آنها عبارتند از: Biz٬ Info٬ Pro٬ Aero٬ Coop٬ GOV٬ EDU٬ WS٬ TV٬ BZ٬ ir و …
همانطور که اشاره شد وب سرور، رایانه ای است که داده های سایت، در آنجا نگهداری می شوند. از کامپیوتر های خانگی نیز می شود، به عنوان وب سرور استفاده کرد. اما کمتر کسی این کار را می کند، چرا که هزینه نگهداری بالا و ایمنی کمتری دارند. وب سرورها ابر رایانه هایی هستند که، فضای ذخیره سازی بسیار بالایی دارند و قدرت پردازش آنها تقریبا می شود گفت بی حد و مرز است. وب سروها به صورت شبانه روزی روشن هستند و مشغول پردازش! در صورت خاموشی این ابر رایانه ها همه سایت هایی که اطلاعاتشان در آنجا ذخیره است، از دسترس خارج می شوند.
طرز کار وب سرور به این صورت است که، هر بار کاربری وارد سایتی می شود و صفحه ای را درخواست می دهد. این درخواست به وب سرور انتقال میابد و در پاسخ به درخواست کاربر، اطلاعات صفحه مورد نظر بارگزاری می شود. هر چه وب سرور از نظر قدرت پردازش قویتر باشد، سرعت بارگزاری سایت بیشتر می شود.
همانطور که گفته شد، برای ساخت سایت به جز دامنه و وب سرور، نیاز به طراحی و کد نویسی است که در ادامه در این باره توضیحاتی ارائه می شود.
پس از خرید دامنه و هاست، قدم بعدی اتصال این دو به یکدیگر است تا وب‌سایت شما در اینترنت قابل‌نمایش باشد. دامنه در واقع آدرس سایت شماست (مثل yourdomain.com) و هاست فضایی است که فایل‌ها و اطلاعات سایت در آن ذخیره می‌شوند. برای اتصال دامنه به هاست، معمولاً باید وارد پنل مدیریت دامنه شده و DNS هایی را که شرکت هاستینگ در اختیار شما قرار داده، در بخش مربوطه ثبت کنید. این تنظیمات ممکن است بسته به شرکت ارائه‌دهنده دامنه کمی متفاوت باشد، اما اصول کار یکسان است. پس از اعمال تغییرات، معمولاً بین چند دقیقه تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا دامنه به‌درستی به هاست متصل شود. با این مرحله، سایت شما رسماً روی اینترنت قرار می‌گیرد و آماده طراحی یا بارگذاری محتوا خواهد بود.
سیستم مدیریت محتوا (CMS) برنامه‌ای است که امکان ایجاد، ویرایش، مدیریت و حذف محتوا را بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی برای مدیر یا نویسنده سایت فراهم می‌کند. CMS همان نرم افزاری است، که به کمک آن محتوای سایت مدیریت می شود. به CMS ها نرم افزار سایت ساز نیز گفته می شود. چرا که به کمک آنها چهارچوب اصلی سایت آماده می شود و به راحتی افراد قادر به مدیریت بخش های مختلف سایت هستند. این سیستم روی هاست نصب می‌شود و تمام فعالیت‌های سایت مانند مدیریت ظاهر، محتوا و ارتباط با کاربران از طریق آن انجام می‌گیرد. CMSها انواع مختلفی دارند؛ از جمله رایگان، پولی، عمومی و اختصاصی که هرکدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی انواع سیستم مدیریت محتوا می‌پردازیم:
سیستم‌های مدیریت محتوای متن‌باز، ابزارهایی رایگان و قابل توسعه هستند که به کاربران این امکان را می‌دهند بدون دانش برنامه‌نویسی، سایت خود را راه‌اندازی و مدیریت کنند. در ادامه به سه CMS پرکاربرد و محبوب اشاره می‌کنیم:
وردپرس محبوب‌ترین سیستم مدیریت محتوای جهان است که طبق گزارش W3Techs، بیش از ۴۳٪ از تمام وب‌سایت‌های موجود در اینترنت با استفاده از آن ساخته شده‌اند. این سیستم انعطاف‌پذیر و قدرتمند به شما اجازه می‌دهد انواع مختلفی از وب‌سایت‌ها مانند فروشگاهی، شخصی، خبری، آموزشی، خدماتی و… را بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی طراحی و راه‌اندازی کنید.
در این بخش از مقاله، با آموزش مرحله‌به‌مرحله ساخت سایت با وردپرس همراه شما هستیم.
ابتدا یک هاست لینوکسی با قابلیت پشتیبانی از PHP و MySQL تهیه کرده، دامنه را به هاست متصل کنید و سپس از طریق پنل هاست (مانند cPanel یا DirectAdmin) با استفاده از نصب خودکار یا دستی، وردپرس را نصب کنید.
پس از نصب وردپرس، لازم است قالبی انتخاب کنید که با نوع سایت شما (مثلاً فروشگاهی، خبری یا شخصی) هم‌خوانی داشته باشد. سپس از پیشخوان وردپرس آن را بارگذاری و فعال کنید.
قالب یا «Theme» ظاهر کلی و نحوه نمایش محتوا در سایت را مشخص می‌کند. قالب‌ها می‌توانند آماده باشند یا به‌صورت اختصاصی طراحی شوند. یک قالب خوب باید سبک، ریسپانسیو و متناسب با نیازهای سایت باشد.
افزونه‌ها ابزارهایی هستند که امکانات بیشتری به سایت شما اضافه می‌کنند. برخی از افزونه‌های ضروری شامل:
امروزه بخش بزرگی از کاربران با موبایل وارد سایت‌ها می‌شوند. بنابراین لازم است سایت شما ریسپانسیو باشد، یعنی در نمایشگرهای مختلف مثل موبایل و تبلت نیز به درستی و زیبایی نمایش داده شود.
سایتی که بتواند در اندازه‌های مختلف صفحه‌نمایش به‌طور خودکار ظاهر خود را تنظیم کند، «ریسپانسیو» نامیده می‌شود. این ویژگی تجربه کاربری بهتری فراهم کرده و بر سئوی سایت نیز تأثیر مثبت دارد.
در این مرحله می‌توانید با استفاده از ویرایشگر گوتنبرگ یا صفحه‌سازهایی مانند المنتور، صفحات مختلف سایت از جمله «خانه»، «درباره ما»، «خدمات»، «تماس با ما» و دیگر برگه‌ها را طراحی و منتشر کنید.
ساخت سایت به تنهایی کاری از پیش نمی برد و شما یا کسب و کارتان را در مرکز توجهات قرار نمی دهد. آنچه که پس از ساختن سایت مهم است و سایتی را با ارزش می کند، بهینه بودن و محتوای ارزشمندی است، که درون سایت قرار می گیرد. فرقی نمی کند که، سایت فروشگاهی داشته باشید یا خبری! در نهایت شما باید با تعداد زیادی از رقبا که در حیطه کاری شما فعالیت دارند، رقابت کنید. اینجاست که اهمیت بهینه سازی و محتوای ارزشمند مشخص می شود.
هر بار که کاربری کلمه یا جمله ای را در کادر جستجوی مرورگر وارد می کند، هزاران نتیجه پیش رویش لیست می شوند، که معمولا در صفحات متعدد و در هر صفحه ده مورد لیست می شوند. اما چطور موتور های جستجو تصمیم می گیرند که، کدام سایت ها را در صفحه اول نمایش دهند؟
هر موتور جستجو الگوریتم های بسیاری برای رتبه بندی سایت ها دارد. گوگل را مثال میزنیم؛ این غول دنیای جستجو برای خواندن سایت ها و طبقه بندی آنها، الگوریتم ها و معیارهایی دارد. به کمک ربات ها و روش های مختلف صفحات یک سایت را می خواند و با توجه به محتوای موجود تصمیم می گیرد که، چه رتبه ای به سایت بدهد.
سئو “SEO” هنری است که، رفتار موتورهای جستجو را، مطالعه و محتوای وب سایت ها را بر اساس آن بهینه سازی می کند. مواردی مثل محتوای ارزشمند و غیر کپی، کلمات کلیدی مناسب، تصویر بهینه شده، سرعت بارگذاری سایت، واکنش گرا یا ریسپانسیو بودن سایت، تعداد بازدیدکنندگان، میزان رضایت کاربران و مواردی از این دست، موجب می شوند که، سایت شما ارزش پیدا کند و در نتایج بهتر ظاهر شود. در کنار سئو، دو عامل بسیار مهم دیگر نیز هستند: رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX). طراحی بصری زیبا، دسترسی آسان به بخش‌های مختلف سایت، وضوح اطلاعات و حس راحتی کاربر هنگام استفاده از سایت، تأثیر زیادی در ماندگاری بازدیدکننده و افزایش نرخ تبدیل دارند. سایتی که سئو خوبی دارد ولی طراحی سردرگم‌کننده یا شلوغی دارد، نمی‌تواند موفق شود.
زمانی که برای ساخت سایت به متخصصین این کار مراجعه کنید، با دو کلمه UX (تجربه کاربری) و UI (رابط کاربری) سایت مواجه خواهید شد. در واقع برخی از طراحان سایت UX Designer و برخی UI Designer هستند.
به صورت ساده که توضیح دهیم UI مخفف User Interface design همان جنبه بصری سایت است، که کاربران هنگام بازدید از سایت، آنرا می بینند و مربوط به ظاهر سایت می شود.
اما UX که مخفف عبارت User Experience design است. به تجربه کاربری سایت گفته می شود. که مربوط به حالات و احساسات کاربر، پس از مشاهده سایت و استفاده از آن می شود. UX بر راحتی کاربر و بهبود روابط بین انسان و کامپیوتر تاکید دارد.
یک وب سایت خوب، به هر دوی این موارد توجه دارد و از نظر موتور های جستجو نیز این موضوع مهم است.
مبحث سئو و بهینه سازی سایت ها برای موتورهای جستجو، گسترده تر از آنی است که، در یک نوشته بشود آنرا آموزش داد. اما به صورت کلی به مهمترین مباحث سئو اشاره ای خواهیم داشت.
منظور از یک سایت بهینه، یعنی کاربران با کمترین زحمتی به محتوای مورد نیازشان برسند. سئو به مجموعه تکنیک هایی گفته می شود که به سایت ها کمک می کند تا برای استفاده کاربران به بهترین شکل در آیند. SEO مخفف عبارت Search Engine Optimization است. معمولا وب مستر ها برای بهینه کردن سایت به دو روش عمل می کنند، که به آنها سئوی داخلی «On-Site SEO» و سئوی خارجی «Off-Site SEO» گفته می شود.
به تکنیک هایی که بر روی قالب، کدهای HTML و محتوای سایت انجام می شود، سئوی داخلی و به بهینه سازی هایی که خارج از سایت صورت می گیرند، سئوی خارجی می گویند.
در سئوی داخلی به مواردی چون ریسپانسیو بودن سایت، سرعت سایت، بهینه سازی کدهای HTML، متاتگ ها، کلمات کلیدی و مهمتر از همه محتوای ارزشمند، پرداخته می شود. اما سئوی خارجی بر مواردی چون، لینک سازی و اشتراک گذاری محتوای سایت تمرکز دارد.
متخصصین سئو با توجه به الگوریتم های گوگل و آنالیز مستمر داده ها، استراتژی های متفاوتی برای بهینه سازی، اتخاذ می کنند. بدون داشتن وب سایتی بهینه، حضور در صفحه اول، نتایج امری بعید به نظر می رسد!
در واقع، اگر تمام مراحل قبلی به درستی انجام شده باشد از انتخاب نام دامنه و هاست مناسب گرفته تا نصب وردپرس، انتخاب قالب حرفه‌ای، نصب افزونه‌های ضروری و تولید محتوای ارزشمند تازه در این مرحله می‌توان سایت را برای موتورهای جستجو بهینه‌سازی کرد؛ یا به اصطلاح “سئو” نمود.
سئو نه یک مرحله‌ی جداگانه، بلکه نتیجه‌ی مجموعه‌ای از اقدامات صحیح و اصولی در فرایند طراحی و مدیریت سایت است. از این نقطه به بعد، با استفاده از اصول سئو، می‌توان جایگاه سایت را در نتایج جستجو ارتقا داد و آن را در معرض دید کاربران هدف قرار داد.
امروزه وب‌سایت‌ها در طیف گسترده‌ای از حوزه‌ها فعالیت می‌کنند و بسته به نوع کاربری، ساختار و اهداف، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی از رایج‌ترین انواع وب‌سایت‌ها عبارت‌اند از:
هر کسب‌وکار یا فرد بسته به نیاز و هدف خود می‌تواند یکی از این انواع سایت را انتخاب و بر اساس آن، طراحی و پیاده‌سازی سایت را انجام دهد.
ساخت سایت بدون هزینه نیست و معمولا هم هر چه سایت حرفه ای تر طراحی شود، هزینه بیشتری دربر دارد. نمی توان برای سایت ها هزینه مشخصی تعیین کرد. چراکه هر سایت بسته به کاربردی که دارد، از آیتم های مختلفی بهره می برد و هر کدام تعرفه ای مجزا دارد. با این وجود می توان هر کدام از قسمت های مختلف را جداگانه بررسی کرد تا در نهایت قیمت ساخت سایت را دریافت.
ثبت دامنه: ثبت دامنه های مختلف هر کدام قیمت خاص خود را دارد، همواره می توان آنرا استعلام کرد.
هاست: فضای میزبانی یا هاست با توجه به پهنای باند و مقدار فضایی که دارد، متفاوت است. هر چه پهنای باند و مقدار فضا بیشتر باشد، هزینه ها بالاتر می روند.
طراحی: طراحی سایت شامل، طراحی قالب سایت یا طراحی گرافیکی آن می شود و بسته به کیفیت و گستردگی آیتم ها متغیر است. سایت هایی که از CMS اختصاصی و قالب ویژه بهره می برند، پر هزینه تر از سایت هایی هستند که، از CMS های عمومی مثل وردپرس، استفاده می کنند. برای ساخت یک سایت وردپرسی، می توان از قالب های آماده استفاده کرد که، گرافیکی و بهینه سازی شده اند.
افزودن محتوای سایت: این مرحله از کار معمولا، پس از راه اندازی سایت و توسط نویسنده ها یا مدیریت سایت انجام می شود. برای افزودن محتوا به سایت های دینامیک، نیاز به دانش برنامه نویسی نیست و هر کسی دانش استفاده از کامپیوتر را داشته باشد، با کمی آموزش می تواند، این کار را انجام دهد. اما بحث تخصصی تولید محتوا است که بسیار مهم است. برای این منظور لازم است از متخصصین تولید محتوا کمک گرفت.
امنیت و پشتیبانی سایت: سایت ها معمولا نیاز به یک متخصص برای پشتیبانی دارند. کسی که بتواند امنیت آنرا تعیین کند و همچنین در صورت بروز مشکل، بتواند در کوتاه ترین زمان آنرا تشخیص دهد و بر طرف کند. شرکت های متعدد وجود دارند که این کار را انجام می دهند و تعرفه هایشان مشخص است.
بهینه سازی سایت: بحث بهینه سازی سایت بسیار مهم است و با توجه به میزان کاری که قرار است، صورت گیرد هزینه این کار متفاوت است. استخدام یک متخصص سئو، برای سایت هایی که می خواهند در سطح عالی به رقابت بپردازند، لازم به نظر می رسد.
در سال ۲۰۲۵، صرفا داشتن یک وب‌سایت دیگر امتیاز محسوب نمی‌شود؛ حضور آنلاین باید متفاوت، متمایز و هدفمند باشد. در دنیای امروز که کاربران در مواجهه با ده‌ها انتخاب تنها چند ثانیه برای تصمیم‌گیری وقت می‌گذارند، طراحی سایت باید بر پایه‌ی تجربه کاربری (UX) جذاب، رابط کاربری (UI) ساده و خلاقانه، سرعت بالا، امنیت و محتوای دقیق و ارزشمند انجام شود.
سایت‌هایی که در سال ۲۰۲۵ موفق هستند، بر اساس نیاز مخاطب طراحی می‌شوند، نه صرفاً سلیقه صاحب کسب‌وکار. تمرکز بر «حل مسئله»، «ارائه تجربه خاص به کاربر»، و «تعامل هوشمند با مخاطب» از پایه‌های اصلی طراحی موفق خواهند بود.
